تاریخچه حمل و نقل

گاهی لازم است تاریخچه حمل و نقل و بدونیم تا ارزش سیستم حمل و نقل را درک کنیم.

هر چند در سینمای هالیوود رومیان اولین کسانی بودند که سوار بر ارابه می‌شدند و در جنگ شرکت می‌کردند، اما به گواه تاریخ، ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد مردم قبیله‌ی بوتای در قزاقستان برای رام کردن اسب‌ها از ارابه استفاده نمودند. ذکر این نکته که چه قوم و ملیتی برای اولین بار از ارابه استفاده کردند زیاد مهم نیست آن‌چه مهم است نقشی است که ارابه‌ها در تاریخ داشتند. ارابه‌هایی که در ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد ساخته شده بود نقشی برای حمل و نقل و جابه‌جایی افراد نداشت و بیشتر در جنگ و احتمالاً در مزارع به کار گرفته می‌شد، دلیل هم مشخص است.انسان کمتر نیاز به جابه‌جایی داشت، مرزها دور از یک‌دیگر بود و کمتر کسی حس ماجراجویی داشت و کشف سرزمین‌های دور، برایش شگفت‌انگیز بود انسان یک‌جانشین و بیشتر در فکر محافظت از مرزهای خویش بود.

تحول حمل و نقل

اما همیشه این‌گونه نماند.  نسل بشر روز‌به روز بر جمعیتش افزوده می‌شد. کمبود غذا، از بین رفتن زیستگاه انسان بر اثر سیل، زلزله، سرما، خشک‌سالی آدمی را مجبور به مهاجرت کرد. انسان حرکت کرد. هم‌نوعان خود را پیداکرد. دانسته‌های خود را با یک‌دیگر به اشتراک گذاشتند فرهنگ‌ها، نژادها، ادیان، زبان‌ها و استفاده از طبیعت بین آدمیان هر روز گسترده‌تر شد. مارکوپلو، کریستف کلمب شهرها و قاره‌ها را کشف کردند و جلو رفتند و ناگهان انسان حاکم مطلق زمین شد.

اختراع وسایل

حالا او از همه‌ی موجودات جهان قوی‌تر و غنی‌تر بود. اکنون وقت آن رسیده بود که او در پی کشف نداشته‌های خود قدم بگذارد. انسان چه نیازی داشت که باید آن را برطرف می‌کرد؟ این سوالی بود که دانشمندان از خود پرسیدند. دانشمندان دست به‌کار شدند.از آنجا بود که تاریخچه حمل و نقل شروع شد و وسایل یکی یکی اختراع می‌شدند. قرن ۱۵ میلادی نقطه‌ی عطف این اختراعات بود در این قرن دو اختراع مهم ایجاد شد، ماشین چاپ و کالسکه، دو وسیله‌ی حیاتی که باعث سرعت انتقال دانش و اطلاعات و انسان‌هاشد.

کالسکه

در قرن ۱۵ در شهر(پست) مجارستان وسیله‌ای اختراع شد که KOCS نام داشت. این وسیله که خیلی زود در تمام اروپا گسترش پیدا کرد کالسکه نام گرفت. کالسکه در سال ۱۵۸۰ زمانی که به انگلیس راه پیدا کرد COACH  نام گرفت. در انگلیس این وسیله توسط چهار و شش اسب کشیده می‌شد و در ابتدای کار کالسکه‌ها اتاق نداشتند بلکه یک صندلی به نام بوت داشتند که افراد روی آن می‌نشستند. همراه با پیشرفت تکنولوژی اتاق‌های سبک
که با شیشه محصور شده بودند ساخته و برای جابه‌جایی افراد به‌کار گرفته شدند.

از این نوع کالسکه برای مسافت‌های طولانی و سفرهای همزمان گروهی استفاده می‌شد. در تبلیغی که در سال ۱۷۵۴ در مجله‌ی اسکاتلندی ادینبورگ چاپ شد، نوعی کالسکه نشان داده می‌شود که اتاقک شیشه‌ای  بهمراه تسمه‌های فولادی از خصوصیات بارز آن است. به‌کار گیری کالسکه و استفاده‌های بی‌شمار از آن سبب شد کالسکه اولین و‌سیله عمومی حمل و نقل شناخته شود. کالسکه‌های تشریفاتی، کالسکه‌های مسافربری، کالسکه‌های ایالتی، کلسکه‌های باربری از آن جمله بودند. در قرن نوزده کلمه‌ی واگن جایگزین کلمه‌ی کالسکه در آمریکا گردید. کالسکه‌ها در فرانسه شکل اشرافی داشتند و برای جا‌به‌جایی درون شهری استفاده می‌شدند.

قطار

هر چند کشتی از اولین وسایل حمل و نقل در جهان شناخته می‌شود اما کشتی تا قبل از سال ۱۸۳۱ تنها جنبه‌ی تجاری و نظامی داشت و کمتر برای جابه‌جایی انسان‌ها از آن استفاده می‌شد. قطارها اولین وسیله‌ای بودند که کار جابه‌جایی مسافر با سرعت بالا و امنیت بیشتر را انجام دادند.(استاکتون) در سال ۱۸۱۴ اولین مدل قطار مسافربری را در انگلستان اختراع کرد و در سال ۱۸۵۲ اولین لوکوموتیو را برای راه‌آهن ساخت.

نکته‌ای که به آن باید توجه شود، در تاریخ حمل‌ و نقل عمومی منظور از ساخت قطار، ساخت لوکوموتیوی است که توان کشیدن واگن با یکدیگر را دارد. که اگر نگاه دقیق‌تری به تاریخ حمل و نقل عمومی انداخته شود متوجه می‌شوید استفاده از ریل و واگن قبل از آن‌که قطار را بیفتد در معادن و در بعضی از شهرها وجود داشته است. اما اولین قطار مسافربری سال ۱۸۴۰ در کشور آمریکا به‌کار گرفته شد اولین واگنهای مسافربری چوبی بودند و سقفی برای محافظت از باران داشتند.

تله‌کابین

زمانی که شهرها گسترش پیدا کردند و جمعیت زیادتر شد. یکی از معضلات شهری جابه‌جایی افراد درون شهر بود. فرانسه اولین بار استفاده از کالسکه را در سیستم شهری خود استفاده کرد اما این کالسکه تنها برای افراد پولدار قابل استفاده بود و مردم فقیرتر حق استفاده ازآن را نداشتند. با پیشرفت تکنولوژی و توسعه‌ی ریلی در سطح شهرها جابه‌جایی با کالسکه مقرون به‌صرفه نبود. خستگی و فرسودگی حیوانات یکی دیگر از دلایلی بود که ریل جای اسب را بگیرد. (اسمیت هالیدی) در سال ۱۸۷۳ اولین سیستم تله‌کابین را برای شهر سانفرانسیسکو ایجاد نمود.

شهر سانفرانسیسکو به دلیل قرارگیری روی تپه‌ها این امکان را داشت که بوسیله‌ی یک کابل و حرکت دادن تله‌کابین روی ریل مسافران را جابه‌جا کنند. ایده‌ی تله‌کابین به‌ دلیل خطر پارگی کابل خیلی زود منسوخ گردید، اما این ایده سرآغازی برای حرکت نوین حمل و نقل عمومی بود.

تراموا

سال ۱۸۸۱ اولین واگن‌های خیابانی در شهرهای آمریکا برای جابه‌جایی مسافر رواج پیدا کردند. ترامواها با برق کار می‌کردند یک میله‌ی اتصال دهنده جریان الکتریکی را از سیم به چرخ‌ها می‌رساند و باعث حرکت چرخ‌ها می‌شد بدون آن‌که به مسافری آسیب برسد.  ایمن بودن و انتقال سریع سبب توسعه‌ی تراموا در تمام نقاط شهر شد.

تراموا در شهرها باعث شد جمعیت زیادی در آن شهر جمع شود و آن شهر تبدیل به کلان‌شهرهایی شود که ما امروزه می‌شناسیم. یکی از اتفاقاتی که در سطح شهر به‌دلیل تراموا رخ داد وجود مراکز تجاری و اداری در مرکز شهر و مناطق مسکونی در خارج شهر شد.

تراموا این امکان را به مردم می‌داد که برای امور روزانه‌ی خود به مرکز شهر مراجعه کنند و بعد از پایان کار به محل زندگی خود برگردند این نکته باعث میشد تا مردم ناچار نشوند هزینه‌ی گزافی برای زندگی در مرکز شهر بپردازند، زیرا وجود تراموا باعث شد قیمت مناطق شهری در مرکز شهر بسیار گران شود. در سال ۱۹۳۰ رکود بزرگ در آمریکا شکل گرفت و بسیاری از افراد کار خود را از دست دادند و تراموا از رونق خارج شد.

اتوبوس

اگر‌ چه تراموا و اتوبوس در یک گروه حمل و نقل استفاده می‌شود و بسیاری از منابع بین این دو وسیله تفکیکی قائل نمی‌شوند، اما این دو وسیله،‌ تاریخی متفاوت اما همگام با یکدیگر دارند. کلمه‌ی اتوبوس از یک سیستم
حمل و نقل در نانت فرانسه گرفته شد.  فردی به نام استانیسلا بودری که یک حمام آب‌گرم داشت برای جابه‌جایی افراد یک سیستم حمل و نقل را به‌کار گرفت و استفاده از آن سیستم را رایگان کرد تا همه بتوانند از آن استفاده کنند.

یکی از اولین مکان‌هایی که اتوبوس متوقف می‌شد روبروی یک کلاه‌فروشی بود که روی آن نوشته بود omes ominibus کلمه‌ی omes  معنای همه بود. و ominibus به معنای برای همه بود. توقف‌های زیاد روبروی این کلاه‌فروشی و قرار مردم در آن مکان باعث شد نام ominibus رواج پیدا کند و به نوعی کلمه‌ی   Ominibusمعنای برای همه را داشت. با توجه به سیستم کالسکه در فرانسه که فقط طیقه‌ی پولدار از آن استفاده می‌کردند.

در سال ۱۸۳۰ (والترهانکوک) با استفاده از موتور بخار اولین وسیله‌ی همگانی را اختراع کرد که بوسیله‌ی راننده هدایت می‌شد. این وسیله‌ی نقلیه به دلیل خطر کمتر نسبت به کالسکه مورد استقبال مردم قرار گرفت.
اما عوارض و سخت‌گیری‌های دولت بریتانیا عملاً این وسیله‌ی نقلیه را حذف نمود. در سال ۱۸۹۸ (شرکت دایملر) یکی از اولین اتوبوس‌های موتوری را تولید کرد یک اتوبوس دوطبقه که در خیابان‌های لندن به کار گرفته شد.

محبوبیت اتوبوس دوطبقه در لندن باعث تا شرکت دایملر در یک سال تعداد دیگری از این اتوبوس‌ها را به انگلستان صادر کرد. اتوبوس‌هایی با سرعت ۱۸ کیلومتر و با امکان جابه‌جایی ۲۰ نفر، شیکاگو دومین شهری بود که سیستم حمل و نقل اتوبوس‌رانی را گسترش داد و باعث روند جدیدی در حوزه‌ی حمل و نقل گردید. اتوبوس در سیستم حمل و نقل شهری یک اتفاق ویژه بود و توانست باعث رونق اقتصاد و توسعه‌ی شهری شود.

تاکسی

اولین‌بار در سال ۱۸۹۷ بود که وسایل نقلیه مجهز به مسافت‌سنج شدند. این مسافت‌سنج توسط دایملر اختراع شد و روی ماشین‌های بنزینی نصب گردید. ده سال بعد در سال ۱۹۰۷ تاکسی‌ها در نیوریوک گسترش پیدا کردند. تاکسی از کلمه‌ی یونانی انشقاق می‌گرفت که به معنای کابین بود. در مورد رنگ زرد تاکسی داستان‌های زیادی وجود دارد. از داستان فرانچسکو تاسو تاجر فعال در زمینه‌ی پست که پیشنهاد داد وسایل حمل و نقل شرکتش زرد شوند تا مشخص شود که وسایل نقلیه برای آن‌ها است تا داستان آلبرت راکول که یک شرکت تاکسی‌رانی در نیوریوک را اداره می‌کرد و برای مشخص شدن تاکسی‌های شرکتش رنگ زرد را به پیشنهاد همسرش انتخاب نمود.

اما هرچه هست رنگ تاکسی برای مشخص شدن از وسایل دیگر حمل ونقل انتخاب شده است. در هر کشور رنگ تاکسی متفاوت است در لندن تاکسی‌ها مشکی رنگ هستند در هنک کونگ تاکسی‌ها قرمز و در مونیخ آلمان ماشین‌های bmw کرم رنگ به عنوان تاکسی انتخاب شده‌اند. امروزه تاکسی‌ها بیشتر از هر وسیله‌ی حمل و نقل در دنیا مشغول جابه‌جایی افراد هستند.

مترو

یکی از وسایل حمل و نقل عمومی در کلان‌شهرها کمک زیادی به حل ترافیک کرده است قطار شهری و یا مترو است. انقلاب صنعتی و پیشرفت شهر نشینی باعث آن شده بود تا هر روز ایده‌های جدیدی در راستای مدرن شدن و پیشرفت در کشورها شکل بگیرد. مترو یکی از آن اتفاقات بود در سال ۱۸۶۳ یک قطار زیرزمینی به کمک نیروی بخار در شهر لندن مسافران را جابه‌جا نمود و برای اولین‌بار متروی شهری شکل گرفت.

در سال ۱۸۹۰ نیروی الکتریسته برای حرکت مترو به‌کار گیری شد. نیروی الکتریکی بزرگترین مشکل مترو را حل نمود عدم تهویه در متروهایی که با زغال سنگ کار می‌کرد و مشکل دودهای سمی باعث شده بود از مترو استقبال زیادی نشود. بعد از به‌کارگیری نیروی الکتریسته شهرهای دیگر اروپا از مترو استفاده کردند. متروی پاریس، مترو نیوریوک، مترو فیلادلفیا و مترو مادرید ومترو توکیو به ترتیب در سالهای بعد و تا سال ۱۹۳۰ افتتاح شدند. امروزه توسعه‌ی مترو به دلیل هزینه‌ی بالا در اکثر شهرهای دنیا متوقف شده است.

آینده حمل و نقل

امروزه انسان برای سفرهای فضایی برنامه‌ریزی می‌کند. او گمان‌ می‌کند که چند سال دیگر زمین مکانی برای سکونت نخواهد بود. پس باید از زمین برود مریخ مکانی است که فکر می‌کند می‌تواند زمین دیگری شود. گروه دیگری هم چنین پروژه‌هایی را غیرممکن می‌دانند و هم‌چنان زمین را قابل سکونت برای میلیون‌ها سال دیگر می‌دانند.

وجه مشترک هر دو گروه در وهله‌ی اول وسیله‌ای است که بتواند انسان را در سالهای آینده جابه‌جا نماید. سفینه‌ها و شاتل‌های فضایی که به‌همراه  انسان‌ها قابل رفت و برگشت به زمین و مریخ باشد برای آینده‌پژوهان مریخی و ماشین‌هایی که امکان پرواز در آسمان را داشته و بتواند در زمان ترافیک به آسمان برود برای آینده‌پژوهان زمینی دو پروژه‌ی در حال کار است.

اما هرچه هست قرن‌های آینده قرن ‌حمل و نقل جابه‌جایی است انسان باید بتواند در کمترین زمان بیشترین مسافت را طی نماید به‌شرط آن‌که سلامتی و امنیت بهمراه او باشد اگر چه روزی داستان‌های ژول‌ورن داستان‌های علمی تخیلی نامیده می‌شد، اما امروزه دیگر این موضوعات تخیلی نیست و روز‌گاری حتمی خواهد بود.

برای عضویت در بهمراه کلیک کنید