افزایش جمعیت، توسعه بی سابقه شهرنشینی، زندگی ماشینی و پیشرفت سرسام آور فناوری در جوامع شهری مخصوصاً در کشورهای در حال توسعه و تمایل مردم به خرید وسیله شخصی، مسئولین را به این فکر واداشته که سهم زیرساختهای حمل و نقل عمومی را بیش از پیش افزایش دهند. زیرا نداشتن فرهنگ استفاده از حمل و نقل عمومی باعث ایجاد ترافیک و آلودگیهای محیط زیستی میشود؛ بنابراین آموزش فرهنگ حمل و نقل عمومی شهروندان و جهت دادن رفتارهای آنها به سمت توسعه پایدار مشکلاتی که امروزه با آنها درگیر هستیم را کاهش چشمگیری میدهد. مخصوصا فرهنگ حمل و نقل عمومی ۱۴۰۱ که دوران بعد از کرونا به سر میبریم و مردم کم کم به استفاده از وسایل نقلیه عمومی روی آوردهاند رعایت پروتکلهای بهداشتی لازم و ضروری است تا بتوان سفری ایمن و راحتی را داشت.
سریع تر رسیدن به مقصد چه به وسیله وسایل نقلیه عمومی، چه به وسیله وسایل شخصی، مستلزم داشتن سیستم حمل و نقل بهینه و کارآمد است؛ زیرا نداشتن زیرساخت حمل و نقل عمومی و عدم استفاده مردم از این مدل سفر، استفاده از اتومبیل شخصی بیشتر شده و موجب افزایش ترافیک، نگرانی و استرس دیر رسیدن به مقصد را موجب میشود.
Table of Contents
فرهنگ حمل و نقل عمومی در دنیا
استفاده از مدل حمل و نقلی مکانیکی یا موتوری بسیار وابسته به جغرافیا، تراکم شهری و زیرساختهای مربوط به هر کدام از مدل حمل و نقل است.
در کشورهای پرجمعیت آسیای شرقی همچون چین و هندوستان استفاده از وسایل نقلیه عمومی مخصوصاً دوچرخه و موتور بسیار رایج است درحالی که در منطقه خاورمیانه به دلیل وفور سوختهای فسیلی این قضیه برای وسایل نقلیه شخصی و عمومی موتوری پر رنگتر هست. عامل دیگر، استفاده کمتر مردم خاورمیانه از دوچرخه و وسایلی که آلودگی کمتری دارند به دلیل گرمای هوا میباشد، راحتی و رفاه استفاده از وسایل حمل و نقل شخصی بیشتر از عمومی چون اتوبوس، مترو و تاکسی می باشد.
در کشورهای آمریکایی و اروپایی با توجه به فرهنگ سازی که در زمینه استفاده از انرژی پاک صورت گرفته حتی افراد مرفه نیز از وسایل حمل و نقل پاک چون دوچرخه و حمل و نقل عمومی از جمله مترو، قطار سریع السیر و اتوبوس برای ترددهای شهری خود استفاده میکنند؛ زیرساختهای بسیار مناسبی نیز برای این امر اجراء شده است که سهولت استفاده از این وسیله را نسبت به سایر مدلها بیشتر و رغبت استفاده را افزایش میدهد.
اما به طور کلی وسایل حمل ونقل عمومی در جهان به وسیله قطار، هواپیما، اتوبوس، قایق و کشتی صورت میگیرد؛ معایب عمومی همه آنها این است که فضایی را با مسافر دیگر سهیم میشویم شاید آن شخص باب میل ما نباشد و زمانبندی حرکت وسیله متناسب با برنامه ما نیست.
اما هر کدام مزایای منحصربه فرد خود را نیز دارند. در سفر با هواپیما با صرف نظر از هزینه آن، سرعت سفر و آسایشی که در سفرهای طولانی تجربه خواهیم کرد، مدلهای دیگر آن را ندارند؛ در رتبه بعدی سفر با قطار است، که زمان سفر آن کمتر از اتوبوس میباشد و برای راحتی بیشتر میتوان کوپه اختصاصی اجاره کرد. در سفر با اتوبوس امکان توقف در بین مبداء و مقصد امکان پذیر است که در سایر مدلها این امکان وجود ندارد.
به هر حال با توجه بودجه خود و وجود امکانات سفر در منطقه مورد نظر میتوان هر کدام از مدلهای حمل و نقل عمومی برون شهری را انتخاب کرد.
فرهنگ حمل و نقل عمومی در ایران
در طول تاریخ تمدن بشری مسأله جابه جایی از چنان اهمیتی برخوردار بوده و هست که موجب پیشرفت و به وجود آمدن تمدن های شهری شده است.
زندگی روزمره شهروندان با موضوع حمل و نقل و ترافیک چنان گره خورده است که یکی از تعیین کنندهترین فاکتورهای کیفیت زندگی شهری و هزینه اجتماعی و اقتصادی و زیست محیطی را به خود اختصاص داده است.
یکی از دلایل اصلی عدم استفاده مردم از وسایل نقلیه عمومی، ارزان بودن سوخت است و در مرحله بعدی عدم احساس راحتی در استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی و تأخیر در رسیدن به مقصد، به دلیل کند بودن و زیرساخت نامناسب
حمل و نقل عمومی است. عوامل عدم استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی توسط مردم به موارد زیر میتوان اشاره کرد:
- زمان انتظار زیاد
- کنترل نامناسب و عدم نظارت برفعالیت اتوبوسها
- کمبود توزیع خطوط حمل و نقل
- نبود امکانات مناسب در بعضی از ایستگاهها
- فاصله زیاد ایستگاه مترو و اتوبوس با محل زندگی افراد
متاسفانه مردم متوجه این موضوع نیستند که هر وسیله نقلیه شخصی ۷ مترمربع فضای خالی در سطح شهر اشغال میکند در حالی که اتوبوس برای هر نفر ۱.۲ متر مربع فضا نیاز دارد و این یعنی ایمنی، راحتی، کارایی سیستم حمل و نقل عمومی، در صورت اجرای درست طرح های ترافیکی است.
به همین دلیل مسئولین را به فکر چاره اندیشی برای داشتن سیستم حمل و نقل پایدار، مؤثر و کارآمد واداشته است که در کشورها و شهرهای مختلف شاهد اجرای طرحهای مختلف، جهت فرهنگ سازی حمل و نقل از آموزش و پروش جهت تربیت انسانها از کودکی، صدا و سیما با استفاده از برنامههای متنوع و تبلیغاتی، روزنامه و مجلات، شهرداری ها با اجرای برنامههای طرح ترافیکی و آماده سازی زیرساختها، تا راهنمایی و رانندگی که در کنار تمامی سازمانهای طرح ترافیکی برای فرهنگ سازی حمل و نقل در این زمینه تلاش میکنند.
برای نهادینه کردن فرهنگ استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی میتوان موارد زیر را به عنوان راهکار بیان کرد:
- اعمال سیاستهای محدود کننده سیستم حمل و نقل شخصی
- رعایت استاندارهای سفر، ایمنی سفر، ارزانی سفر، سفر پاک، سهولت دسترسی و کاهش زمان انتظار
- مدیریت شهری توانمند در اخذ کرایه، ارائه خدمات، وضعیت زیرساخت و موقعیت فضایی و مکانی فعالیت ها
- ارتقا کیفیت حمل و نقل عمومی برای تقویت جذابیتهای آن نسبت به وسایل نقلیه شخصی همچون سیستم بهمراه در جهت تسریع و رفاه مسافران برای ترددهای شهری
- ارائه راهکار جدید و جذاب برای استفاده نکردن از وسایل نقلیه خودرو به جای منع کردن از استفاده آن
آموزش فرهنگ حمل و نقل عمومی
ضرورت آموزش فرهنگ حمل و نقل عمومی در تدوین و فرهنگ ترافیک به عنوان راهکار اصلی مشکلات ترافیک شهرهای بزرگ است؛ زیرا لازمه زندگی در جامعه صنعتی و ماشینی، آشنایی و آگاهی کامل مردم آن جامعه و توجیه کردن آنها از طرح هایی که قرار است اجرا شوند، در توسعه حمل و نقل عمومی، نقش اساسی و حیاتی دارد. به همین دلیل آموزش را باید از نخستین عامل تشکیل دهنده ترافیک شروع کرد یعنی ” انسان”.
آموزش باید در سه سطح که شامل، مردم عادی، مسئولان و مجریان است به خوبی صورت گیرد، آگاهی جامعه از فرهنگ جمعی و شهر نشینی موجب کاهش بروز مشکلاتی چون ترافیک خیابانها و آشفتگی که در خیابانها شاهد آن هستیم خواهد شد.
اهمیت توسعه فرهنگ استفاده از حمل و نقل عمومی در داشتن زیرساخت مناسب است تا بتواند منجر به کاهش آلودگی هوا شده و زمان رسیدن مسافر به مقصد را نیز کاهش دهد؛ در صورت نداشتن زیر ساخت، سهم حمل و نقل عمومی رو به کاهش خواهد بود.
زیرساخت های مربوط به اتوبوس شهری:
- اجرای طرحهای تشویقی برای استفاده مردم از اتوبوس
- زمانبندی در ایستگاههای اتوبوس
- طراحی اتوبوسها برای راحتی استفاده افراد ناتوان و کم توان
- امکان پرداخت الکترونیک و فرهنگ سازی به کمک فضاهای موجود در وسایل حمل و نقل عمومی
- فرهنگ سازی ایجاد فضا برای نشستن افراد مسن، باردار و مادران بچه دار
- طراحی مسیرهای مخصوص حمل و نقل عمومی متناسب با فضای شهری، جهت کاهش زمان تردد مسافران بین ایستگاهها
- استفاده از تکنولوژیهای جدید در سیستم حمل و نقل عمومی
- تبلیغات توسط افراد مشهور و تاثیرگذار برای استفاده از سیستم حمل و نقل عمومی
سیستم حمل و نقل اشتراکی بهمراه این امکان را فراهم کرده است که متناسب با برنامه شخصی خود، زمان و مکان مبداء و مقصد خود را تعیین کنید و در سریعترین زمان ممکن و در راحتترین حالت به مقصد خود برسید. بدون داشتن نگرانی و استرس از ترافیک، پیدا کردن جا پارک و یا دغدغه آلودگی محیط زیست یک سفر ایمن و راحتی را میتوانید با این سرویس تجربه کنید.
فرهنگ استفاده از حمل و نقل عمومی
با توسعه وسایل حمل و نقل عمومی فرهنگ استفاده از این وسایل نیز باید رعایت شود تا بتوانیم سفری سالم و به دور از تنش داشته بشیم. در اینجا به چند نکته که باید هنگام استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی رعایت شود اشاره کردیم:
- کرایه حمل و نقل: آماده کردن کرایه یا کارت قبل از پیاده شدن و سوار شدن تا دیگران معطل شما نشوند.
- دانستن حق تقدم: همیشه از سمت راست خود حرکت کنید و همیشه این نکته را بدانید و آگاه باشید که حق تقدم با کسی است که پیاده میشود بعد کسی که قصد سوار شدن دارد.
- رفتار محترمانه: در صورت مشاهده رفتار ناشایست از بغل دستی خود رفتار متقابل نشان دهید چون دیگر او را قرار نیست ببینید بنابراین لزومی ندارد که برخورد غیرمحترمانه داشته باشیم.
- رعایت حریم شخصی: با صدای آرام صحبت کنید چه با گوشی و چه با بغل دستی خود و به صفحه تلفن بغل دستی خود خیره نشوید.
- وسایل شخصی: مراقب وسایل شخصی خود چون کوله پشتی، گوشی در وسایل حمل ونقل عمومی شلوغ باشید.
- زمانهای مرده: در وقتهای مرده این کارها را انجام دهید، کتاب بخوانید، نسخه الکترونیکی و یا صوتی، موسیقی گوش دهید و یا پادکست مورد علاقه خود را بشنوید تا سفر کلافه کنندهای نداشته باشید.
راه های ارتقا فرهنگ حمل و نقل عمومی
همیشه که نباید منتظر دولت بود تا زیرساختها را برای استفاده از حمل و نقل عمومی را آماده کند؛ در کنار سیاستهای دولت جهت ترغیب مردم به استفاده از سیستم حمل و نقل عمومی چند راهکار که مدیران شرکتها میتوانند برای ارتقا فرهنگ حمل و نقل عمومی کارکنان خود داشته باشند موارد زیر را میتوان پیشنهاد کرد:
- استفاده از حمل و نقل عمومی را برای پرسنل خود مقرون به صرفهتر کنید، با ارائه کارتهای تخفیف مترو، اتوبوس و یا شارژهای ماهانه سیستمهای حمل و نقل اشتراکی چون اسنپ، تپسی و بهمراه به ارزان تر کردن حمل و نقل عمومی و ترغیب کارکنان به عدم استفاد از وسایل نقلیه شخصی منجر میشود.
- ایجاد جنبشها و چالشهای مبتنی بر سلامت فردی، فراهم کردن دوچرخه و یا برنامههای قدم شمار برای محاسبه زمانهای پیاده وری و یا دوچرخه سواری کارکنان از نگرانی آنها برای پیدا کردن جا پارک کم کنید و تشویقهایی را برای استفاده از این طرح لحاظ کنید.
- در صورتی که محل کار خارج از شهر باشد، اجرای برنامههای اشتراک خودرو چون سرویس بهمراه میتواند سهم قابل توجهی را در کاهش آلودگی هوا داشته باشد.
- افزایش هزینه پارکینگ و کاهش تعداد جای پارک و در عوض ارائه یارانه حمل و نقل عمومی میتواند انگیزهای برای کاهش استفاده از سیستم حمل و نقل خصوصی باشد.
تأمین نیازهای اقتصادی و اجتماعی شهروندان، برطرف کردن مشکلات محیط زیست به ویژه آلودگی هوا، حل مشکل ترافیک و جابه جایی و انتقال آسان و راحت مردم، بخشی از دستاوردهای مطلوب استفاده درست از حمل و نقل عمومی و سیستمهای حمل و نقل اشتراکی هوشمند است.
آگاهی بخشی به مردم در زمینه خطرات و آسیب های دراز مدت استفاده از وسایل نقلیه شخصی روی محیط زیست، آینده فرزندان و منابع کشورشان، آنها را به اهمیت و ضرورت استفاده از حمل و نقل عمومی تشویق می کند.
۷ دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
به امید روزی که همه فرهنگ استفاده از حمل و نقل عمومی رو داشته باشند
سلام
قاعدتا این فرهنگ مسلتزم مدیریت شهری و همکاری مردم است
سلام وقت بخیر
درست میفرماید دوست عزیز
بهمراه چه جوری به فرهنگ حمل و نقل کمک میکند؟
سلام وقت بخیر
بهمراه با ارائه سرویس های از پیش تنظیم شده سرساعت مقرر و انتخاب مسیر های درست به وقت مسافران خود احترام میذارد و باعث فرهنگ سازی نظم در حمل ونقل میشود
به نظرم من باید برای همه کسانی که از حمل ونقل عمومی اسفاده میکنند کلاس آموزشی گذاشت تا این فرهنگ ارتقا پیدا کند
سلام وقت بخیر
بله مهرداد جان باید برای نهادینه شدن فرهنگ حمل و نقل کلاس آموزشی گذاشته شود