معمولاً وقتی که می‌خواهیم با دیگران ارتباط برقرار کنیم با هدف خاصی این کار را انجام می‌دهیم، برای عاشق شدن، دوست پیدا کردن، شغل و یا عرضه خدمات و محصولاتِ خود با دیگران وارد رابطه می‌شویم. امّا اجتماعی‌شدن خارج از بحث ارتباط‌های هدف‌دار است؛ هدف از اجتماعی شدن بیشتر به لذت بردن از جمع‌های دوستانه است، احساس لذّت و تعلقی که به گروه و انجمن خاصی دارید با بودن در کنارآنها و عضوی از گروه بودن به شما دست می‌دهد و حتی امنیتی که می‌گیرید و یا به آنها می‌دهید، باعث شادتر شدن شما می‌شود.
امروزه ابزارهای اجتماعی شدن کم نیستند، در گذشته باید به صورت فیزیکی در این گروه‌ها و انجمن‌ها حضور داشتیم، در حالی که امروزه گروه‌های زیادی در شبکه‌های اجتماعی چون تلگرام، اینستاگرام، کلاب هاوس و ابزارهای بسیاری که لیست بلند و بالایی دارند متناسب با علاقه و سلیقه هر شخصی وجود دارد و می‌توان با اهداف مختلف عضو آن گروه‌ها شد و از تعاملات در آن فضاها لذت برد.
در اینجا می‌خواهیم بیشتر به سؤالاتی که در زیر مطرح شده است پاسخ دهیم و راهکارهایی که برای اجتماعی شدن افراد وجود دارد را بررسی کرده و روش مناسب برای خود را انتخاب کنیم.
- اجتماعی شدن یا جامعه پذیری چیست ؟
- چرا از اجتماعی شدن می ترسیم و از مردم فراری هستیم؟
- فرآیند اجتماعی شدن افراد چگونه اتفاق می افتد ؟
- اگر دوست و یا آشنایی داریم که دوست ندارد اجتماعی شود چگونه می‌توانیم به او کمک کنیم؟
- چه موقع باید نسبت به گوشه‌گیری و منزوی شدن خود احساس خطر کنیم؟
- کرونا چه تأثیری روی روابط اجتماعی افراد گذاشته است؟
چرا اجتماعی شدن فرایند مهمی است ؟
داشتن روابط اجتماعی خوب، حس حمایت شدن را به انسان می‌دهد، حس می‌کند که عضو گروهی بزرگتر از خود است و می‌تواند از حمایت آنها استفاده کند.
جایی که ایده‌ها و احساسات خود را با آنها به اشتراک می‌گذارد، وقتی را که با آنها برای معاشرت می‌گذارند، می‌تواند اعتماد به نفسش را بیشتر کند، حس استرس و اضطراب را کاهش دهد، روحیه و حس سرزندگی را بالا ببرد و معنا و هدف جدیدی برای زندگی بسازد.
راهکارهای اجتماعی شدن افراد
هیچ راهی برای پیشگیری این موضوع وجود ندارد ولی اقداماتی را می‌توان انجام داد که از تأثیرات منفی آن بکاهد.
- اگر متوجه این مشکل در خود شدید، هر چه زودتر کمک بگیرید، اگر صبر کنید، سخت‌تر می‌توانید از این موقعیت بیرون بیاید.
- ثبت وقابع زندگی شخصی‌تان می‌تواند این دید را به شما بدهد که چه چیزی باعث استرس شما می‌شود، چه چیزی احساس بهتری به شما می‌دهد.
- اولویت‌های زندگی خود را مشخص کنید و مطمئن باشید که برای کارهایی که ازآنها لذت می‌برید وقت کافی میگذارید.
اقدامات قدم به قدم جهت طی کردن فرایند اجتماعی شدن
- یکی از رکن‌های اساسی اجتماعی شدن افراد، صرف زمان کافی با افراد است، بنابراین باید در برنامه روزانه خود وقت کافی برای این موضوع خالی کنید. چون روابط با صرف زمان شکل می‌گیرند.
- از حلقه ارتباطی اول خود شروع کنید، فامیل و دوستان خود را به خانه‌تان دعوت کنید و یا برنامه‌هایی تنظیم کنید که بیرون بروید و یا با هم ورزش کنید.
- حلقه بعدی همسایگان شما هستند، خودتان را به همسایه خود معرفی کنید و وقتی از کنار آنها می‌گذرید به آنها سلام کنید و حالشان را بپرسید.
- گروه‌هایی که در محله‌تان هست بپیوندید، گروه‌های خیریه، حمایت از حقوق مستضعفین و یا حیوانات، باشگاه‌های ورزشی و سایر گروه‌ها. فقط این را به یاد داشته باشید که در این گروه‌ها وقتی شرکت می‌کنید به صورت منظم حضور داشته باشید تا دیگران احساس کنند که شما غریبه نیستید. تا اینجا اجتماعی شدن اولیه و ثانویه را طی کرده‌اید.
راه کار برای اجتماعی شدن که درمورد بعد به آن پرداخته ایم یکی از ساده‌ترین و راحت‌ترین روش برای اجرا می‌تواند باشد.
- اگر فردی بسیار گوشه گیر و منزوی هستید و اعتماد بنفس حضور فیزیکی در جمع‌ها را ندارید، در مرحله اول می‌توانید از شبکه‌های مجازی کمک بگیرید، برنامه‌هایی که دوست دارید را جست‌و‌جو کنید. مثلاً یادگیری زبان جدید، علاقه‌مند به بحث‌های سیاسی یا اجتماعی، هر موضوعی که مورد علاقه شماست. در اینستاگرام، کلاب هاوس و یا برنامه‌های یادگیری زبان انگلیسی چون تندم tandem و لینگب lingbe می‌توانید روی گوشی خود نصب کنید و پروفایل خودتان را بسازید و برای دوستیابی، خود را تبلیغ کنید و وارد گروه‌ها شده و صحبت کنید. اگر هم به هر دلیلی احساس ناراحتی کردید به راحتی می‌توانید از این گروه‌ها خارج شوید؛ هیج هزینه‌ای هم برایتان ندارد.
تأثیرکرونا بر اهمیت اجتماعی شدن سلامت چیست؟
فاصله‌گذاری اجتماعی خطر افزایش فردگرایی، طرد شدگی اجتماعی، از دست دادن حس اجتماعی و به خطر انداختن سلامت اجتماعی جامعه را به همراه داشت. این موضوع بر یادگیری و رشد منفی تأثیر گذاشته و از اجتماعی شدن مؤثر که یک نیاز اساسی انسان است، جلوگیری می‌کند. تعاملات اجتماعی به عنوان یک نیاز اساسی انسانی، مشابه سایر نیازهای اساسی چون غذا و خواب است. احساس ارتباط ناکافی با دیگران می‌تواند، پیامدهای منفی، عمیق و پایداری را بر سلامت جسم و روان داشته و حتی منجربه مرگ و میر شود.
بعضی مواقع برای اجتناب از قضاوت شدنِ خود، اقدام به فاصله گذاری اجتماعی می‌کنیم. مخصوصاً در جوامع قضاوتی این موضوع بیشتر به چشم می‌خورد، با حضور در جمع دوستان هم فکر و مثبت می‌توان این حس را بهبود بخشید و از حساسیت قضاوت شدن کاست.
اضطراب اجتماعی چیست و چگونه تشخیص دهیم؟
احساس اضطراب در موقعیت‌هایی چون رفتن به یک قرار ملاقات یا داشتن سخنرانی کاملاً طبیعی است، امّا وقتی که در تعاملات روزمره خود اضطراب و خجالت قابل توجهی را حس می‌کنید و یا می‌ترسید که مورد بررسی دقیق و قضاوتِ منفی دیگران قرار بگیرید، شاید دچار اختلال اضطراب اجتماعی شده‌اید.
در اختلال اضطراب اجتماعی، ترس و اضطراب منجربه اجتناب می‌شود که می‌تواند زندگی شما را مختل کند و استرس شدید می‌تواند بر روابط و روال روزانه کار و یا سایر فعالیت‌های شما تأثیر بگذارد.
یادگیری مهارتهای مقابله با این اختلال می‌تواند به اعتماد بنفس بیشتر و تعامل با دیگران بی انجامد.
احساس کم‌رویی و یا ناراحتی در موقعیت‌های خاص لزوماً نشانه اختلال اضطراب اجتماعی نیست، برخی افراد به طور طبیعی محتاط و محافظه‌کار هستند و در موقعیت‌های خاصی برونگرایی از خود نشان می‌دهند.
اگر از خود می‌پرسید که فرایند اجتماعی شدن از چه زمانی شروع می‌شود باید این نکته را یادآور شوم که اختلال اضطراب اجتماعی معمولاً از اوایل تا اواسط نوجوانی اتفاق می‌افتد و اکثر ماها آن را تجربه کرده‌ایم؛ اگر بتوانیم مواردی که در زیر اشاره کردیم را به خوبی بشناسیم و تشخیص دهیم، می‌توانیم فرایند اجتماعی شدن ذهنی را به خوبی در خود پرورش داده و در بزرگسالی کمتر دچار مشکل شویم.
- ترس از موقعیت‌هایی که ممکن است مورد قضاوت منفی قرار بگیرید، اگر در خانواده خود شخصی دارید که دائماً قضاوت منفی می‌کند بهتر است، برنامه‌ای برای کم کردن روابط خود با او داشته باشید.
- نگران شرمساری و تحقیر شمردن خود، توسط دیگران باشید؛ که این مورد از عزت نفس پایین ناشی می‌شود.
- ترس شدید از تعامل یا صحبت با غریبه‌ها به دلیل آموزش‌های غلطی که در کودکی داده شده است و از صحبت با غریبه برحزر داشته شده‌اید.
- ترس از اینکه دیگران متوجه شوند، شما مضطرب هستید، به این دلیل اتفاق می‌افتد که شما تمرکز را از روی خود برداشته و معطوف دیگران کرده اید.
- اجتناب از موقعیت‌هایی که ممکن است مرکز توجه قرار بگیرید، بهتر است برای این موارد کمی ذهنیت مثبت‌تری داشته باشید، زیرا ما ابعاد مختلف خودمان را در هنگام تعامل با دیگران بهتر می‌شناسیم، چرا این فرصت را از خود دریغ کنیم.
- تجزیه و تحلیل زیاد و منفیِ ذهنی، در تعاملات اجتماعی که هنوز اتفاق نیافتاده‌است را داریم.
علائم فیزیکی که ممکن است در این مواقع سراغ شما بیاید:
- ضربان سریع قلب
- لرزیدن
- تعریق
- مشکل در نفس کشیدن
- احساس می‌کنید ذهنتان خالی شده است
- تنش عضلانی
ممکن است بعد از یک انزوای طولانی مدت کارهای روزمره‌ای چون موارد زیر برایتان سخت باشد:
- تعامل با افراد نا‌آشنا و غریبه
- رفتن به محل کار یا مدرسه
- شروع مکالمات
- برقراری تماس چشمی
- دوستیابی
- ورود به اتاقی که افراد قبلاً در آن نشسته‌اند
- بازگرداندن اقلام به فروشگاه
- غذا خوردن جلوی دیگران
- استفاده از سرویس بهداشتی عمومی
چه زمانی باید برای ترس از اجتماعی شدن به پزشک مراجعه کنید؟
اگر از موقعیت‌های اجتماعی عادی ترس دارید و از آنها اجتناب می‌کنید به پزشک یا متخصص سلامت روان مراجعه کنید و قبل از حاد شدن وضعیت خود، خودتان به خودتان کمک کنید.
عوامل اجتماعی شدن و یا دوری اجتماعی می‌تواند ارثی، ساختاری مغز انسان و یا محیطی باشد. سابقه خانوادگی، تجربیات منفی کودکی، مطالبات اجتماعی که از شخص انتظار می‌رود و یا وضعیت فیزیکی که جلب توجه می‌کند ممکن است باعث شود که دوست نداشته باشیم در جمع‌ها ظاهر شویم.
موضوعِ باز اجتماعی شدن که بیشتر به مجرمان و زندانیان که در شرایط محیطی دشوار مجبور می‌شوند وارد شوند بر‌می‌گردد که این مورد هم نیاز به مراجعه به پزشک پیدا می‌کند.
اگر به این موضوع توجه نکنیم منجربه عزت نفس پایین، عدم قاطعیت، نشخوار ذهنی منفی، حساسیت به انتقاد، مهارتهای اجتماعی ضعیف، پیشرفت تحصیلی و شغلی پایین و در موارد حادتر افسردگی را شاهد خواهیم‌بود.
افراد برون‌گرا و اجتماعی
گروهی از افراد هستند که بسیار اجتماعی‌اند و با افراد زیادی در ارتباط هستند و به اصطلاح آدم اجتماعی و خوش مشرب شناخته می‌شوند، اما همواره حس می‌کنند که تنها هستند، زیرا این افراد روابط سطحی و با تعداد زیادی از افراد برقرار می‌کنند، یک روابط اجتماعی مؤثر و خوب بیشتر نیازمند این است که روابط با کیفیت داشته باشند و در ارتباطات خود عمیق شوند.
برای این هدف باید روابط دلسوزانه را پایه‌ریزی کنید، شما برای طرف مقابل کاری انجام دهید و متقابلاً آن شخص نیز برای شما، رابطه مؤثر یک رابطه بده بستان است. روابط یکطرفه ناکارآمد خواهند بود و دوستی که شکل می‌گیرد از بین خواهد رفت.
معاشرت با مردم می‌تواند با دوستان نزدیک و یا دوستی‌های جدید باشد؛ معاشرت این امکان را به ما می‌دهد که از چرخه ذهنی خود خارج شده و کمی از بینش دیگران در مورد جهان با خبر شویم.
شادتر بودن، یادگیری بهتر و طولانی‌تر زندگی کردن، همگی از مزیت‌های اجتماعی شدن افراد است. الان بهتر است گوشی و یا کامپیوتر خود را کنار بگذارید و به عنوان اولین قدم با نزدیک‌ترین دوست خود تماس بگیرید. مطمئن باشید تأثیر آن را بعد از گفت‌و‌گو خواهید دید.