آلودگی هوا

همه روزه موجودات زنده به دلیل‌های طبیعی و غیرطبیعی از بین می‌روند، که بخشی از آنها به دلایل آلودگی هوا است.

آلودگی هوا را نمی‌توان به چشم دید و آرام آرام روی سلامتی ما تاثیر می‌گذارد و تحمل موجودات زنده‌ای چون انسان، گیاهان و حیوانات را پایین آورده و روی سلامت و حیات آنها تاثیر می‌گذارد.

آلودگی هوا چگونه بوجود می‌آید ؟ سوال مضحکی به نظر می‌آید، زیرا هر روز در معرض ذرات خطرناک برای بدن انسان در جو بوده‌ایم و هستیم، که باعث آسیب بلند مدت در انسان می‌شود و درآینده نه چندان دور که البته اکنون هم شاهد آن هستیم، باعث گرمایش زمین شده و خواهد شد.

اثرات مخرب آلودگی هوا به قدری زیاد است که از اکنون به فکر مهاجرت به کره مریخ را برنامه ریزی می‌کنند. با راهکارهایی که ارائه می‌دهیم، فقط این روند را می توانیم کند کنیم و سعی می‌کنیم روند تخریب زمین را کمی آهسته تر پیش ببریم. سؤال این است که، چرا آلودگی به یک معضل اجتماعی تبدیل شده؟ چرا جوامع احساس خطر می‌کنند؟ آیا در کیفیت زندگی ما تأثیری می‌گذارد؟ کارهایی که ما می‌ توانیم انجام دهیم چه کارهایی هستند؟

سعی می‌کنیم در این مقاله به این سؤال‌ها پاسخ دهیم.

عوامل طبیعی آلودگی هوا:

آتش سوزی در جنگل‌ها به دلیل خشکسالی‌های متوالی، باعث آزاد شدن مقدار قابل توجهی دی اکسید کربن در جو شده و  باعث گرم تر شدن کره زمین می‌شود.

گرد و غبار معلق در هوا در مناطق صحرایی و بیابان‌ها که پوشش گیاهی ندارند و هر ساله در کشورِ خود شاهد آن هستیم و باعث تعطیلی‌های گسترده و مشکلات فراوانی می‌شود.

حیوانات با توجه به سیستم هاضمه خود گاز متان آزاد می‌کنند که یکی از عوامل گلخانه‌ای جهت تخریب لایه اوزون است.

فعالیت‌های آتشنشانی که در مناطق کشور ما خیلی به ندرت پیش می‌آید. اما در صورت ایجاد، کلر، گوگرد و خاکستر را در فضا پخش می‌کنند.

عوامل غیرطبیعی آلودگی هوا:

بیشترین سهم و میزان آلودگی هوا،  توسط انسان و دخالت‌هایی که در طبیعت اعمال می‌کند، اتفاق می‌افتد.

• سوخت‌های فسیلی:

کشف سوخت‌های فسیلی با توجه به کمکی که در بالابردن کیفیت زندگی ما کرده است اما خطراتی را نیز به دلیل استفاده نادرست و زیاده از حد را داشته است؛ سوخت هایی چون نفت، زغال سنگ در کارخانه‌ها و صنایع باعث ایجاد آلودگی گسترده می‌شوند امّا در کشورهای در حال توسعه با توجه به وضعیت اقتصادی کشور نمی‌توان روی این صنایع برای کاهش مصرف فشار لازم را اعمال کرد.

• کشاورزی و دامپروری:

آفت‌کش، حشره‌کش و علف‌کش‌ها در کنار کودهای شیمایی که استفاده می‌شوند در آلودگی هوا سهیم هستند.

گازهای گلخانه‌ای چون گاز متان نیز توسط حیوانات وارد محیط می‌شود.

• دفن زباله‌ها:

با گسترش زندگی شهری و انباشته شدن زباله‌های بیشتر در محیط، باعث آزاد شدن متان و جریان پیدا کردن یک گاز مایع قابل اشتعال می‌شود.

• حمل و نقل عمومی:

هر وسیله نقلیه‌ای که فکرش را بکنید از کشتی، هواپیما و اتوموبیل‌ها گرفته، حتی از نوع برقی آنها به طور مستقیم و غیرمستقیم باعث آلودگی هوا می‌شوند.

آلودگی هوا باعث چه بیماری هایی می شود:

آلودگی هایی که در هوا وجود دارند از طریق ریه، پوست، مخاط بدن، مخاط چشم، گوش، بینی و دستگاه گوارش وارد بدن می‌شوند. صدمات ریوی آلودگی هوا به قدری است که از ۵ نفر ۳ نفر دچار مشکلات ریوی می‌شوند. انواع شایع بیماری‌هایی که از طریق آلودگی هوا ایجاد می‌شوند موارد زیر را می‌توان اشاره کرد:

• سکته مغزی
• سرطان ریه
• بیماری های قلبی
• آسم
• برونشیت
• تنگی نفس
• آلرژی های مختلف تنفسی

آلودگی هوا علاوه بر جسم، بر خلق و خوی ما نیز تأثیر می‌گذارد؛ حالت‌هایی چون افسردگی، پرخاشگری، بی‌حوصله‌گی و عدم کنترل خشم در کنار خسته بودن و انرژی نداشتن، به دلیل کاهش میزان اکسیژن ورودی و کاهش عملکرد سیستم عصبی مغز منجربه این موارد می‌شود.

آلودگی هوا برای کودکان:

آلودگی هوا آثار سوئی روی کودکان به خصوص کودکان زیر ۵ سال دارد و باعث کاهش ضریب هوشی، کم خونی و کاهش جذب ویتامین D می شود، در مواقعی که که وارونگی هوا اتفاق می‌افتد آلاینده‌هایی چون سرب در سطح‌های پایین‌تری قرار می‌گیرند و کودکان بیشتر در معرض این آلاینده ها قرار می‌گیرند و در تکامل سیستم ایمنی بدن کودکان اختلال ایجاد کرده و منجربه بیماری در بزرگسالی می‌شود. چون کودکان تعداد تنفس‌های بیشتری نسبت به بزرگسالان دارند، ظرفیت تصفیه ریه برای آلاینده‌ها کمتر و میزان ورودی بیشتر آلاینده ،سیستم تنفسی را در معرض خطر قرار می‌دهد.

چگونه در کاهش آلودگی هوا کمک کنیم ؟

• استفاده کمتر از سوخت‌های فسیلی: انرژی‌های تجدید پذیری چون خورشید
• استفاده کمتر از وسیله نقلیه شخصی: استفاده از سیستم حمل و نقل اشتراکی بهمراه، اسنپ، تپ سی، موتورهای برقی به جای موتورهای احتراقی، دوچرخه و اسکوتر و یا در صورت امکان خودورهای برقی
• صرفه جویی در مصرف انرژی: سرمایه‌گذاری روی انرژی‌های تجدید پذیر خانگی در بلند مدت، استفاده بهینه از وسایل برقی موجود در خانه
• رصد وضعیت آلودگی هوا: توسط سایت‌های سامانه پایش کیفی هوای کشورhttps://aqms.doe.ir/  و یا از طریق پروژه شاخص جهانی کیفیت هوا https://waqi.info/fa و متناسب با آن اقداماتی چون
• استفاده از سیستم حمل و نقل اشتراکی و عمومی
• عدم سوزاندن زباله‌ها و یا گیاهان
• عدم استفاده از محصولات فرار
• عدم پیاده روی و یا دوچرخه سواری برای کسانی که مشکلات تنفسی دارند.
• خاموش کردن ماشین در صورتی که می‌دانید بیشتر از ۲ دقیقه باید منتظر بمانید
• چک کردن معاینه فنی خودرو
• عدم استفاده از وسیله نقلیه در روزهای شلوغ و آلوده

به جلوگیری از آلودگی هوا کمک کرد.

اما چه چیزهایی را در روزهای آلوده بخوریم؟ مصرف مایعات در روزهایی که با هوای آلوده در ارتباط هستیم بسیار به دفع سموم کمک می‌کند.

مخصوصاً مصرف لبنیاتی چون شیر که با افزایش میزان کلسیم در خون از جذب سرب به خون جلوگیری می‌کند.

راهکار برای پیشگیری از آلودگی هوا

به طورکلی اگر به دنبال راهکار برای پیشگیری از آلودگی هوا هستیم باید به این نکته توجه کنیم، منابعی که آلودگی هوا ازآنها ناشی می‌شود را شناسایی و در مصرف آن‌ها دقت کنیم. بنابراین بهترین راه برای جلوگیری از آلودگی هوا سه مورد زیر است.

• استفاده از حمل و نقل عمومی یا حمل و نقل اشتراکی
• رانندگی با مصرف بنرین کمتر مثل رعایت سرعت مجاز و سبک سفر کردن
• استفاده بیشتر از انرژی پاک و استفاده کمتر از انرژی فسیلی

این راهکارها را اگر در خانه، محل کار و محیط بیرون رعایت کنیم می‌توانیم سهم قابل توجهی از آلودگی را کاهش دهیم. اما به تفکیک نیز می‌توان اقدامات جزئی‌تری را انجام داد.

راهکارهای داخل خانه:

• عایق سازی منزل توسط درب و پنجره دوجداره در غیر اینصورت استفاده از تکنیک‌های عایق سازی در خانه چون پلاستیک در زمستان از هدر رفت انرژی جلوگیری کنید.
• استفاده از مواد بازیافتی چون، کیف خرید، بطری‌های نوشیدنی، دستمال‌های قابل شست‌و‌شو
• خاموش کردن چراغ‌های اضافی
• تعویض کردن لامپ‌های پرمصرف به مدل‌های کم مصرف آن
• کاشت درخت در حیاط و یا استفاده از گلدان در خانه و اتاق
• تفکیک زباله و مدیریت پسماندهای خانگی و تولید کمپوست
• استفاده کمتر از فرآورده‌های گوشتی
• استفاده از انرژی‌های پاک

راهکارهای محل کار:

• استفاده اشتراکی از خودرو شخصی، همکاران یا سیستم بهمراه
• کار کردن با نور طبیعی محیط
• پوشیدن لباس مناسب فصل جهت کاهش استفاده از وسایل گرمایشی و سرمایشی

همان طور که در ابتدای مقاله نیز اشاره کردیم عوامل متعددی در آلودگی هوا دخیل هستند و نیازمند همکاری مردم و دولت در کنار یکدیگر هست و هیچ کدام از ما به تنهایی نمی‌توانیم این مسأله را حل بکنیم.

اما با قدم‌های کوچک و تغییر در سبک زندگی خود قبل از اینکه که مجبور باشیم که به سبک غیردلخواه خود زندگی کنیم، بهتر است که راهکارهایی برای پیشگیری از آلودگی هوا را به عنوان فرهنگ زندگی سالم پیش بگیریم و انجام دهیم.

زندگی صنعتی محاسن و معایبی در زندگی مدرن امروزی داشته که امروزه معایب آن بیشتر شده و هر روز راهکارهایی که ارائه می‌شود، ناکارآمدتر بوده، چون فرهنگ درستی برای اجرای این راهکارها پیاده نشده است و همیشه در مواقع خطر به مدت زمان اندکی اجراء، و بعد رها می‌شوند.

با توجه به اینکه ۶۰ درصدآلودگی هوا توسط منابع متحرک (خودروها) ایجاد می‌شود این راهکارها باید به صورت طولانی مدت به یک عادت و بعد هم فرهنگ تبدیل شوند و برای پیشگیری از آلودگی هوا ما از هیچ ارگان و یا سازمانی انتظار حمایت نداریم بلکه راه‌هایی که خودمان می‌توانیم آنها را اجرا کنیم، تمرکز کنیم.